GBT Nedir, Açılımı Nedir, GBT’de Neler Çıkar?

GBT Nedir? Türkiye’de GBT kısaltması, polis ve jandarma gibi güvenlik güçlerinin kullandığı bir sorgulama sistemini ifade eder. “GBT” genellikle Genel Bilgi Toplama (veya yaygın kullanımda Genel Bilgi Tarama) demektir​​. Bu sistem, bir kişinin kimlik bilgileri ve adli sicil durumu gibi verileri içeren bir veri tabanıdır. GBT, daha çok trafiğe takılma, kimlik kontrolü veya güvenlik denetimi gibi durumlarda, şüpheli kişiler ve genel olarak vatandaşlar hakkında bilgi toplamak için kullanılır​​. Örneğin, devriyeye çıkan bir trafik polisi GBT sorgusu ile sürücünün sabıkası, arama-yakalama kayıtları veya ceza durumunu hızlıca öğrenebilir.

GBT’de Hangi Veriler Görünür?

GBT sistemi bir kişiyle ilgili çok sayıda bilgiyi içerebilir. Bunlar genel olarak şu başlıklar altında toplanabilir​​:

• Kimlik Bilgileri: Kişinin adı, soyadı, T.C. kimlik numarası, doğum tarihi ve yeri gibi temel bilgiler​. Ayrıca nüfusta kayıtlı adresi de görülebilir.
• Adli Sicil ve Davalar: Hakkında açılmış davalar ve hüküm kararları, kesinleşmiş cezalar gibi adli bilgiler​. Örneğin sabıka kaydı, mahkûmiyet tarihleri ve ceza türleri bu kısımda yer alır.
• Gözaltı ve Yakalama Kayıtları: Daha önce gözaltına alınıp alınmadığı, hakkında yakalama veya arama kararı olup olmadığı bilgileri​​. Kişiye düzenlenen yakalama emri GBT’de görünür; kişi yakalandıktan sonra statüsü “yakalandı” olarak güncellenir​​.
• Askerlik Bilgileri: Erkek vatandaşlar için askerliğini yapıp yapmadığı veya askerlikle ilgili aranan kişiler listesinde olup olmadığı gibi veriler​.
• Aile ve Sosyal Durum: Medeni hali ve aile bilgileri de kaydedilebilir​. Örneğin GBT’de kişinin evlilik durumu gibi bilgiler “Aile ve Sosyal Durum” başlığı altında kayıtlı olabilir.
• Yasak ve Önlemler: Yurtdışı çıkış yasağı, adli kontrol gibi uygulamalar var mı, banka veya ticaret yasağı bulunuyor mu gibi kısıtlamalar da görünür​.

Bu veriler kişisel veri olarak kabul edilir ve güvenlik taraması ile soruşturmalarında kullanılır​. Özetle, GBT sorgulamasında temel kimlik bilgilerinizin yanı sıra “adınıza düşen” adli kararlar (ceza, yakalama vs.), gözaltı/arşiv kayıtları ve sosyal durumunuz gibi geniş bilgiler çıkar.

GBT Sorgulamasını Kimler Yapabilir?

GBT sorguları sadece yetkili güvenlik birimleri tarafından yapılabilir. Yetkili kurumlar şunlardır​​:

• Emniyet Teşkilatı (Polis): İl ve ilçe emniyet müdürlüklerine bağlı polis ekipleri GBT sorgusu yapabilir​.
• Jandarma Genel Komutanlığı: Köy veya kırsal alanlarda görevli jandarma personeli GBT’ye erişebilir​.
• Sahil Güvenlik Komutanlığı: Deniz hudutlarında görev yapan sahil güvenlik ekipleri de GBT kullanır​.
• Gümrük ve Muhafaza: Gümrük Muhafaza Teşkilatı gibi bazı birimler de GBT üzerinden kimlik sorgulayabilir​.

Bu yetkili kişiler dışında hiçbir özel kişi veya kurum GBT sorgulama yapamaz​. Vatandaşlar kendi GBT kaydını doğrudan göremez; ancak sabıkası (adli sicil kaydı) e-Devlet Kapısı üzerinden sorgulanabilir​. Özetle, GBT bir güvenlik sistemi olduğundan yalnızca emniyet ve jandarma gibi resmi kurumlar kullanır. Kişiler kendi kimlik bilgilerine, çeşitli resmi kanallardan (örneğin e-Devlet sabıka sorgusu) ulaşabilir, ancak bu “GBT sorgusu” olarak adlandırılmaz.

GBT ve Adli Sicil Kaydı

GBT kaydı, temel olarak kişinin adli sicil (sabıkalı) durumunu da içerir. Yani kesinleşmiş mahkeme cezaları GBT’de “adli sicil kaydı” olarak yer alır​. Bu kayıtlar Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü verileriyle bağlantılıdır​. Örneğin bir mahkûmiyet kesinleştiğinde bu bilgi hem sabıka kayıtlarına hem de GBT’ye işlenir. Adli sicilinizde herhangi bir ceza silinmişse (örneğin af, cezanın infazı sonrası veya kanuni süre dolmasıyla), GBT kaydınızın da silinmesi gerekir​. Yine cezanız tamamlandıktan sonra belirli bir süre geçerse veya sabıka kaydınız silinirse GBT kaydı da zamanla sistemden kaldırılır​.

Kimlik soruşturması sırasında GBT sorgusu yapıldığında yetkili memur, çıkan sonuçta kesinleşmiş cezalarınızı ve varsa adli kontrol gibi tedbirleri görebilir. Kısacası GBT, adli sicil kaydınızın daha güvenlik odaklı bir versiyonunu içerir. Adli sicil veya sabıka sorgusu, aynı verilerin bir kısmını kişiye yasal olarak bildiren e-Devlet hizmetiyle yapılabilirken​, GBT sorgusu resmi kolluk tarafından yol kontrolü veya benzeri durumlarda yapılır.

Arama, Yakalama ve Hapis Kararları GBT’de

GBT sistemi, adli mercilerce verilen kararları da içerir. Yakalama kararı veya arama kararı gibi mahkeme emirleri GBT’de görünür​. Örneğin bir kişi hakkında yakalama emri varsa, bu kişi herhangi bir kimlik kontrolünde polis tarafından “aranıyor” olarak görülebilir. Kişi yakalandığında bu kayıt “yakalandı” olarak güncellenir​​. Benzer şekilde, hakkında arama kararı çıkarılan kişiler de GBT’de bu bilgiyle kayıtlıdır. Ayrıca yurtdışı çıkış yasağı gibi önlemler de sistemde yer alır​.

Hapis cezaları ise GBT’de adli sicil kısmında yer alır. Örneğin kesinleşen bir hapis cezası GBT’de ilgili hüküm olarak görülebilir. Bu tür bilgiler, cezanın infazıyla veya adli sicilin silinmesiyle GBT’den düşer​. Özetle, bir kişinin “aranma” ya da “tutuklanma” durumu, hapis cezaları ve adli kontrol tedbirleri GBT sorgusunda doğrudan çıkacak bilgilerdir.

Yanlış Kayıtlar ve Düzeltme Süreci

GBT’de yanlış veya haksız yere işlenen bir kayıt varsa bunun düzeltilmesi mümkündür. Kanunen hatalı veya gereksiz veriler, mahkeme kararıyla silinebilir​. Yani hakkında herhangi bir ceza veya işlem yokken GBT’de öyle bir kayıt bulunduğunu düşünüyorsanız, itiraz için mahkemeye başvurabilirsiniz​. Genellikle Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne de dilekçe vererek kayıtların kontrolünü ve silinmesini talep edebilirsiniz​.

Ayrıca GBT kayıtlarının düzeltilmesi veya iptali için İdare Mahkemesi’ne başvurma hakkı vardır​. Özetle, hatalı bir GBT kaydıyla karşılaşıldığında önce resmi kurumlara yazı ile başvurmak, çözüm sağlanmazsa mahkemeye dava açmak gerekir. Kanunlar, kişisel verilerin doğru tutulmasını zorunlu kılar; yanlış kayıtların silinmesi için mahkeme kararına dayanak veren haklar mevcuttur​​.

GBT’de Evlilik Durumu Görünür mü?

GBT sorgusunda medeni durum gibi aileye ilişkin bazı bilgiler de bulunabilir. Uzman görüşlerine göre GBT’de “Aile ve Sosyal Durum” başlığı altında kişinin evlilik durumu gibi detaylar yer alabilir​. Yani bir kimlik kontrolünde GBT sorgulama yapıldığında evli olup olmadığınız, eşinizin bilgileri ve aile çevreniz hakkında özet bilgiler görülebilir. Resmî bir açıklama olmamasına rağmen kaynaklar GBT’nin bu tür kişisel bilgileri de içerebileceğini bildirmektedir​. Sonuç olarak evlilik durumu doğrudan nüfus kaydından çekildiği için, GBT’de evlilik bilgisinin yer alması muhtemeldir.

GBT Verileri ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK)

GBT sisteminde yer alan her bilgi, Anayasa ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında korunur. Adli sicil kaydı gibi hassas veriler kişisel veri sayılır​. Bu tür veriler ancak kanunda öngörülen hallerde işlenebilir. Örneğin KVKK’nın 6/2-c maddesi, suç işlenmesiyle ilgili kişisel verilerin haklı gerekçeyle işlenebileceğini düzenler. GBT, içeriği itibarıyla güvenlik ve istihbarat amaçlı bir sistem olduğundan, kanuni çerçeveye dayanarak faaliyet gösterir.

Resmi kaynaklara göre GBT kayıtları “Hizmete Özel” gizlilik derecesine sahiptir​. İçişleri Bakanlığı’nın oluşturduğu yönerge uyarınca GBT bilgileri kolluk kuvvetleri için istihbarat niteliğindedir ve açıklanamaz. Anayasa Mahkemesi kararlarına göre bu veriler “gizlilik kurallarına tabi” tutulur; izinsiz kullanımı ve açıklanması yasaklanmıştır​. Özetle, GBT’deki veriler sadece yasal görevlilere açıktır ve KVKK ile Anayasa’nın özel hayata saygı hükümleri çerçevesinde korunur​​.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

GBT Nedir?

GBT, “Genel Bilgi Toplama” (bazı kaynaklarda “Genel Bilgi Tarama”) sistemi demektir. Emniyet ve jandarma gibi kurumların kullandığı bir sorgulama sistemidir.

GBT Açılımı Nedir?

GBT’nin açılımı genellikle Genel Bilgi Toplama şeklindedir. Yani bir kişinin devlet veri tabanlarındaki bilgilerini toplama amaçlı uygulamadır​.

GBT Sorgulamasını Kimler Yapabilir?

Yalnızca yetkili kolluk kuvvetleri yapabilir. Polis, jandarma, sahil güvenlik ve gümrük görevlileri GBT sorgusu yapabilir; vatandaşların GBT sorgulama yetkisi yoktur​.

Adli Sicil Kaydım GBT’de Nasıl Gözükür?

Adli sicil kaydınızdaki kesinleşmiş suçlar, GBT’de ceza bilgisi olarak görülür. Cezanız infaz edildiğinde veya sabıka kaydınız silindiğinde GBT’den düşer​.

Arama veya Yakalama Kararı GBT’de Çıkar mı?

Evet. Hakkınızda çıkarılmış arama veya yakalama kararları GBT sistemine işlenir. Polis sorgulama yaptığında “aranıyor” kaydını görebilir​.

GBT’deki Yanlış Kayıtlar Düzeltilir mi?

Evet. Hatalı girişler mahkeme kararıyla düzeltilebilir​. Başvuru Adli Sicil Genel Müdürlüğü’ne yapılabilir veya İdare Mahkemesi’nde dava açılabilir​.

GBT Sorgulamasında Evlilik Durumum Görünür mü?

Evet. GBT’de “Aile ve Sosyal Durum” başlığı altında medeni durum bilgileri (evli, bekar gibi) yer alabilir​.

Kişisel Verilerim GBT’de Güvende mi?

GBT verileri KVKK ve Anayasa tarafından korunur​. İzinsiz veri paylaşımı yasaktır ve sistem yalnızca yasal yetkili birimler tarafından erişilebilir durumdadır​.