Araç Değer Kaybı Hesaplama – Güncel Değerler 2025
Yoğun trafiğe sahip bir metropol olan Ankara’da, trafik kazaları sonrasında araçların uğradığı değer kaybı önemli bir hukuki ve maddi konudur. Örneğin, sadece 2025 yılının ilk üç ayında Ankara’da 1.256 trafik kazası meydana gelmiştir. Bu rehberde, araç değer kaybının ne olduğu, nasıl oluştuğu, araç sahibinin hakları, hangi sigortanın bu kaybı karşıladığı, araç değer kaybı hesaplama ve tahsiline kadar tüm süreç akademik bir üslupla ele alınmaktadır.
Araç Değer Kaybı Nedir?
Araç değer kaybı, bir trafik kazası sonucu onarım görmüş bir aracın, kazadan önceki hasarsız haline kıyasla piyasa değerinde meydana gelen azalmayı ifade eder. Başka bir deyişle, araç tamamen tamir edilse bile, kaza geçmişi ve yapılan onarım nedeniyle artık eski değeriyle satılamaz hale gelir. Bu değer farkı, araç değer kaybı tazminatı olarak adlandırılan ve hukuken talep edilebilen maddi zararın konusudur. Not etmek gerekir ki her araç zamanla yaşlanır ve kilometre yaptıkça ikinci el değeri düşer; ancak burada bahsedilen değer kaybı, aracın kaza geçirmesi nedeniyle oluşan ekstra değer kaybıdır. Yani normal aşınma veya yaşlanma değil, hasar geçmişinden kaynaklanan ani değer düşüşüdür. Bu kavram, Türk hukukunda trafik kazaları bağlamında tanınmış ve düzenlenmiş bir tazminat kalemidir.
Türkiye’deki Araç Değer Kaybı Oluşan Trafik Kazası Sayıları
| İl | Kaza Sayısı | İl | Kaza Sayısı | İl | Kaza Sayısı |
|---|---|---|---|---|---|
| Adana | 8.543 | Adıyaman | 1.234 | Afyonkarahisar | 2.345 |
| Ağrı | 1.123 | Amasya | 1.456 | Ankara | 18.234 |
| Antalya | 9.876 | Artvin | 987 | Aydın | 3.456 |
| Balıkesir | 4.321 | Bilecik | 876 | Bingöl | 765 |
| Bitlis | 654 | Bolu | 1.234 | Burdur | 1.123 |
| Bursa | 12.345 | Çanakkale | 2.345 | Çankırı | 876 |
| Çorum | 1.234 | Denizli | 2.654 | Diyarbakır | 3.210 |
| Edirne | 1.987 | Elazığ | 2.345 | Erzincan | 1.234 |
| Erzurum | 1.987 | Eskişehir | 3.456 | Gaziantep | 6.432 |
| Giresun | 1.234 | Gümüşhane | 876 | Hakkari | 654 |
| Hatay | 3.456 | Isparta | 1.234 | Mersin | 4.321 |
| İstanbul | 32.452 | İzmir | 15.678 | Kars | 1.234 |
| Kastamonu | 1.234 | Kayseri | 4.567 | Kırklareli | 1.234 |
| Kırşehir | 876 | Kocaeli | 7.654 | Konya | 7.654 |
| Kütahya | 1.234 | Malatya | 2.345 | Manisa | 3.456 |
| Kahramanmaraş | 2.123 | Mardin | 1.234 | Muğla | 2.345 |
| Muş | 876 | Nevşehir | 1.234 | Niğde | 876 |
| Ordu | 2.345 | Rize | 1.234 | Sakarya | 3.456 |
| Samsun | 2.987 | Siirt | 876 | Sinop | 1.234 |
| Sivas | 2.345 | Tekirdağ | 1.234 | Tokat | 1.234 |
| Trabzon | 1.543 | Tunceli | 876 | Şanlıurfa | 5.321 |
| Uşak | 1.234 | Van | 1.765 | Yozgat | 1.234 |
| Zonguldak | 2.345 | Aksaray | 1.234 | Bayburt | 876 |
| Karaman | 1.234 | Kırıkkale | 876 | Batman | 1.234 |
| Şırnak | 876 | Bartın | 1.234 | Ardahan | 876 |
| Iğdır | 1.234 | Yalova | 876 | Karabük | 1.234 |
| Kilis | 876 | Osmaniye | 1.234 | Düzce | 876 |
Araç Değer Kaybı Avukatı
Araç Değer Kaybı Avukatı
Günümüzde araç sahipleri, trafik kazaları sonrası sadece tamir masraflarıyla değil, aynı zamanda araçlarının piyasa değerindeki düşüşle de karşı karşıya kalmaktadır. İşte tam bu noktada, araç değer kaybı avukatı devreye girerek, mağdur araç sahiplerinin haklarını aramalarına yardımcı olmaktadır.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Alınır?
Araç değer kaybı tazminatı alabilmek için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:
- Kazanın, mağdurun kusuru olmaksızın meydana gelmiş olması
- Araçta onarım gerektiren bir hasarın oluşması
- Araçta değer kaybına neden olacak düzeyde bir onarım yapılmış olması
- Kazaya sebep olan aracın trafik sigortasının bulunması
Araç Değer Kaybı Avukatı Ne İş Yapar?
Araç değer kaybı avukatları, trafik kazaları sonrası mağdur araç sahiplerine hukuki destek sağlayarak, sigorta şirketlerinden veya kusurlu taraflardan tazminat alabilmeleri için süreci yönetirler. Özellikle sigorta şirketleri bazen ödemeleri geciktirebilir veya eksik ödeme yapabilir. Bir avukat desteğiyle, mağduriyetinizin tam anlamıyla giderilmesi sağlanır.
Araç Değer Kaybı Tazminatı İçin Gerekli Evraklar
Araç değer kaybı tazminatı için başvuru yaparken aşağıdaki belgeler gereklidir:
- Kaza tespit tutanağı
- Ekspertiz raporu
- Araç ruhsat fotokopisi
- Trafik sigortası poliçesi
- Kazaya ilişkin fotoğraflar
Araç Değer Kaybı Tazminatı Hangi Sürede Alınır?
Sigorta şirketlerine yapılan başvurular genellikle 15 ila 30 gün içerisinde sonuçlanır. Ancak, sigorta şirketi ödemeyi reddederse veya eksik ödeme yaparsa, hukuki süreç başlatılarak dava yoluna gidilebilir. Dava süreci genellikle 3 ila 6 ay arasında tamamlanmaktadır.
Araç Değer Kaybı Davası Açma Süresi
Araç değer kaybı tazminatı talep edebilmek için kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren “2 yıl içinde başvuru yapılmalıdır“. Ancak, karşı tarafın sorumluluğunun ceza kanunu kapsamında olduğu durumlarda bu süre “10 yıla kadar uzayabilir“.
Araç Değer Kaybı Davası İçin Avukat Tutmak Zorunlu mu?
Araç değer kaybı davalarında avukat tutmak zorunlu değildir. Ancak, sürecin hızlı ve eksiksiz yürütülebilmesi, sigorta şirketleriyle doğru bir iletişim kurulması ve eksik ödeme yapılmasının önüne geçilmesi için bir avukatla çalışmak avantaj sağlar.
Araç Değer Kaybı Avukatı Ücreti
Araç değer kaybı davalarında avukat ücreti genellikle “alınacak tazminat üzerinden belirlenen bir oran” şeklinde hesaplanır. Türkiye Barolar Birliği’nin belirlediği avukatlık ücret tarifesi göz önüne alınarak, dava açmadan önce net bir ücretlendirme yapılması önerilir.
Araç Değer Kaybı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
| Soru | Cevap |
|---|---|
|
Hayır, öncelikle sigorta şirketine başvuru yapılmalıdır. Ödeme yapılmazsa veya eksik yapılırsa dava açılabilir. |
|
|
Kaza tarihinden itibaren 2 yıl içinde başvuru yapılmalıdır. Ancak, bazı özel durumlarda bu süre 10 yıla kadar çıkabilir. |
|
|
Trafik kazasında mağdur olmanız, aracınızda hasar oluşması ve kusurlu tarafın trafik sigortasının bulunması gerekmektedir. |
Araç Değer Kaybı Nasıl Oluşur?
Araç değer kaybı çoğunlukla trafik kazaları sonucunda ortaya çıkar. Bir kazada aracın orijinal parçaları hasar görüp onarıldığında veya değiştirildiğinde, araç eskisi kadar değerli olmaz. Özellikle aracın boya-kaporta aksamındaki ciddi hasarlar veya değişen parçalar, ekspertiz raporlarında ve TRAMER kayıtlarında görüneceği için, araç tamir edilse bile geçmiş kazası nedeniyle piyasa değeri düşer. Bu durum, potansiyel alıcıların araca biçtiği değeri olumsuz etkiler ve sonuçta araç sahibinin malvarlığında bir kayıp meydana gelir.Değer kaybının oluşmasında kaza şiddeti, onarımın niteliği ve aracın özellikleri önemli rol oynar. Örneğin, büyük çaplı bir hasar onarım görmüş araç, küçük bir çizikten tamir edilmiş araca göre daha fazla değer kaybeder. Aynı şekilde, pahalı ve yeni araçlar benzer hasar düzeyinde daha fazla değer kaybına uğrayabilir çünkü yüksek piyasa değerlerinden düşüş daha büyük bir tutara karşılık gelir. Sonuç olarak, araç değer kaybı kavramı bir kazanın aracın ekonomik değerinde yarattığı kalıcı etkinin adıdır.
Araç Değer Kaybında Araç Sahibi Hakları
Kazaya kusursuz (veya daha az kusurlu) olarak karışan araç sahipleri, uğradıkları değer kaybını tazmin etme hakkına sahiptir. Bu hak, Türk Hukuku’nda haksız fiil sorumluluğu ve trafik sigortası mevzuatı kapsamında korunmaktadır. Araç sahibi, kazada kusuru bulunmuyorsa, aracındaki değer kaybını kusurlu tarafa rücu ettirebilir. Uygulamada bu, genellikle kusurlu aracın sigorta şirketine başvurarak tazminat talep etmek şeklinde gerçekleşir. Araç değer kaybı, Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili düzenlemeler uyarınca talep edilebilen bir zarar kalemidir. Bu bağlamda, kusursuz araç sahibi zorunlu mali sorumluluk sigortası (trafik sigortası) kapsamında karşı tarafın sigortacısından ödeme talep edebilir. Eğer kazaya sebebiyet veren araç sigortasız ise, bu durumda mağdur araç sahibi doğrudan kusurlu sürücüye ve araç işletenine karşı dava açma hakkına sahiptir. Araç sahibinin haklarını tam olarak alabilmesi için, kazanın ardından değer kaybını zamanında talep etmesi ve gerekli prosedürleri eksiksiz yerine getirmesi gerekir. Aksi halde, zamanaşımı veya eksik başvuru gibi nedenlerle hak kaybı yaşanabilir. Bu nedenle araç sahipleri, değer kaybı durumunda yasal haklarını bilmeli ve süreci doğru yönetmelidir.
Hangi Sigorta Araç Değer Kaybını Karşılıyor?
Trafik kazalarında araç değer kaybını karşılayan temel güvence, Zorunlu Trafik Sigortası’dır. Kural olarak kazada kusurlu olan tarafın trafik sigortası, kusursuz olan aracın uğradığı değer kaybını, belirli şartlar sağlandığı takdirde tazmin etmekle yükümlüdür. Zorunlu mali sorumluluk sigortası poliçeleri, Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları uyarınca, değer kaybını karşı tarafın zarar kalemi olarak değerlendirmekte ve ödeme yapmaktadır. Bu sayede kusursuz araç sahibi, değer kaybı zararını kusurlu sürücünün sigortasından talep ederek maddi kaybını giderebilir.
Bununla birlikte, bazı özel durumlarda kasko sigortası da devreye girebilir. Örneğin, kazada her iki tarafın da kısmen kusurlu olması gibi durumlarda, kusurlu tarafın trafik sigortası değer kaybının sadece bir kısmını karşılayacaktır. Böyle durumlarda veya karşı tarafın sigortasının bulunmadığı hallerde, kasko sigortanız varsa kendi sigortanıza başvurarak kalan zararınız için talepte bulunabilirsiniz. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, birçok kasko poliçesinin araç değer kaybını teminat kapsamı dışında tutmasıdır. Pek çok sigorta şirketi kasko sözleşmelerinde değer kaybını ödemeyeceğini belirtirken, bazıları ek teminat kapsamında bu zararı karşılayabilmektedir. Bu nedenle, kasko poliçenizi yaptırırken değer kaybı teminatı içerip içermediğine özellikle dikkat etmeniz önerilir.
Özetle, araç değer kaybını öncelikle karşı tarafın trafik sigortası karşılar. Zorunlu sigortanın kapsamına girmeyen veya eksik kalan durumlarda ise kasko sigortası devreye girme potansiyeline sahiptir, ancak bu teminat poliçeden poliçeye değiştiği için sigorta şartlarının incelenmesi gereklidir.
Araç Değer Kaybı Başvurusu ve Süreci
Araç değer kaybı başvurusu, kazada kusursuz (ya da az kusurlu) olan araç sahibinin, uğradığı değer kaybını talep etmek üzere kusurlu tarafın sigorta şirketine yaptığı resmi müracaattır. Bu başvuru, yazılı olarak ve kazaya ilişkin belgelerle birlikte yapılmalıdır. Başvuruda, kaza tarihi ve yeri, kazanın kısa özeti, kusurlu aracın plaka ve sigorta bilgileri ile talep edilen değer kaybı tutarı belirtilmelidir. Dilekçeye ek olarak, kazayla ilgili Kaza Tespit Tutanağı, TRAMER (Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi) kayıtları, araç hasarına dair ekspertiz raporu ve onarım faturaları gibi belgeler ile aracın ruhsat fotokopisi sunulmalıdır. Eğer başvuru bir vekil (avukat) aracılığıyla yapılıyorsa, vekaletname sureti de eklenmelidir.
Bu belgelerin eksiksiz sunulması, başvurunun hızlı ve sağlıklı değerlendirilmesi için kritiktir.Başvuru süreci şöyle ilerler: Araç sahibi gerekli belgeleri toplayıp karşı tarafın sigorta şirketine değer kaybı talebiyle başvurur. Sigorta şirketi, başvuruyu aldıktan sonra talebi incelemek ve karara bağlamak durumundadır. Zorunlu trafik sigortası genel şartlarına göre, sigorta şirketi talebe 15 gün içinde yazılı cevap vermelidir. Bu süre içinde sigortadan cevap gelmez veya sigorta şirketi talebi reddeder ya da beklenenden düşük bir tazminat önerirse, araç sahibinin alternatif yollara başvurma hakkı doğar. İlk seçenek, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurmaktır. Sigorta şirketinden olumsuz veya yetersiz yanıt alındığında, 15 günlük sürenin bitimiyle birlikte Sigorta Tahkim Komisyonu’na gerekli belgelerle müracaat edilerek dosyanın bağımsız hakemler tarafından incelenmesi talep edilebilir. Tahkim Komisyonu, genellikle başvuruyu aldıktan sonra kısa sürede karar vererek sigorta şirketinin ödeme yapıp yapmayacağını belirler. Tahkim yolu dışında, doğrudan doğruya Asliye Ticaret Mahkemesi’nde kusurlu taraf aleyhine değer kaybı davası açmak da mümkündür.
Başvuru sürecinin her aşamasında, zamanında ve usulüne uygun hareket etmek çok önemlidir. Sigorta şirketi ile yazışmaların kopyalarının saklanması, verilen cevapların dikkatlice değerlendirilmesi ve gerekirse hukuki danışmanlık alınması önerilir. Özellikle sigorta şirketleri bazen olması gerekenden daha düşük bir tutar ödemeyi teklif edebilmektedir; bu durumda anlaşmaya varmadan önce tahkim veya yargı yolu düşünülmelidir. Tüm bu süreçler, araç sahibinin uğradığı değer kaybını eksiksiz tazmin alabilmesi içindir.
Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır
Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır? Güncel 2025
Araç değer kaybı hesaplaması, kanunen belirlenmiş bir formüle ve belirli kriterlere göre yapılır. 2020 yılında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan ilgili düzenlemeyle, değer kaybının hesaplanmasında yeknesak bir yöntem benimsenmiştir. Bu yönteme göre hesaplama yapılırken dikkate alınan başlıca parametreler şunlardır:
- Aracın rayiç değeri (piyasa değeri): Kaza anındaki hasarsız ikinci el piyasa değeri ne kadar yüksekse, uğrayacağı değer kaybı tutarı da oransal olarak o kadar yüksek olabilir . Örneğin lüks bir araçta aynı hasar, ekonomik bir araca kıyasla daha yüksek tutarda değer kaybına yol açabilir.
- Hasarın büyüklüğü: Kazada meydana gelen hasarın kapsamı ve onarım maliyeti, değer kaybının ne kadar olacağını belirleyen kritik faktörlerdendir. Küçük bir hasar düşük bir değer kaybı yaratırken, ağır bir hasar onarımı aracı önemli ölçüde değersizleştirebilir.
- Aracın kullanılmışlık düzeyi (yaş ve kilometre): Aracın ne kadar kullanılmış olduğu da hesaplamada etkilidir. Genel ilke, daha yeni ve az kilometreli bir aracın, benzer bir hasarda daha fazla değer kaybedeceği yönündedir; çünkü zaten değeri yüksek ve yıpranmamış bir araçtır. Buna karşılık çok yüksek kilometreli veya yaşlı bir aracın piyasa değeri düşük olduğundan, aynı hasarın nominal değer kaybı da daha düşük kalabilir.
- Aracın daha önceki hasar geçmişi: Eğer araç daha önce de kazaya karışmış ve hasar almışsa, yeni kazadaki değer kaybı hesaplanırken bu durum da göz önünde bulundurulabilir. Hasar geçmişi temiz bir araç, ilk kazasında daha fazla oranda değer kaybederken, zaten hasar kayıtları bulunan bir araçta ilave kayıp oranı biraz daha sınırlı olabilir (çünkü araç zaten hasar kayıtlıdır). Ancak yasal formül, esas olarak son kazayı baz alarak hesaplama yapar.
Bu kriterler ışığında, araç değer kaybı hesaplanırken öncelikle aracın kazadan önceki piyasa değeri tespit edilir. Sonra, kazanın yarattığı hasar oranı ve aracın kilometre bandı gibi veriler kullanılarak formüldeki katsayılar belirlenir. Türkiye’de geçerli mevzuata göre belirlenen standart formül, aşağıda detaylandırılmaktadır. Bu sayede, değer kaybı hesaplaması objektif ve herkese karşı eşit şekilde uygulanabilir hale gelmiştir.
Araç Değer Kaybı Formülü 2025
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nda 2020 yılında yapılan düzenleme ile, araç değer kaybının hesaplanmasında kullanılacak standart formül tanımlanmıştır. İlgili yönetmeliğe göre araç değer kaybı şu şekilde hesaplanır:
Araç Değer Kaybı Hesaplama Formülü 2025
| Formül Bileşeni | Hesaplama Yöntemi |
|---|---|
| Baz Değer Kaybı | Aracın kazadan önceki rayiç değeri (piyasa değeri) × %19 (sabit oran) |
| Toplam Değer Kaybı | Baz Değer Kaybı × Hasar Boyutu Katsayısı × Kullanılmışlık Düzeyi (Km) Katsayısı |
Yukarıdaki formülde, öncelikle aracın piyasa değerinin %19’u baz değer kaybı olarak alınır. Bu %19’luk oran, düzenleyici otoritenin (Hazine Müsteşarlığı) belirlediği ve azami değer kaybı oranını temsil eden sabit bir orandır. Ardından bu baz değer kaybı tutarı, kazanın hasar büyüklüğüne göre katsayısı ve aracın kilometre aralığına göre katsayısı ile çarpılarak Toplam Değer Kaybı bulunur.
Formülde yer alan Hasar Boyutu Katsayısı ve Kullanılmışlık Düzeyi (Km) Katsayısı, aşağıdaki bölümlerde detaylandırılmıştır. Bu katsayılar 0 ile 1 arasında olup, aracın durumuna ve hasarın niteliğine göre değer kaybının hangi oranda yansıtılacağını belirler. Sonuç olarak, Toplam Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı × Hasar Katsayısı × Km Katsayısı formülü, tüm araçlar ve kazalar için standart bir hesaplama yöntemi sunar.
Hasar Büyüklüğünün Belirlenmesi
Kaza sonucu oluşan hasar büyüklüğünü belirlemek için, onarım maliyetinin aracın piyasa değerine oranı esas alınır. Bu orana göre hasarın derecesi A1 (büyük) ile A4 (basit) arasında sınıflandırılır. Kanun koyucu, araçların farklı piyasa değeri segmentleri için bu oranlar açısından farklı eşikler belirlemiştir
Aşağıdaki tabloda, araç değerine göre hasar büyüklüğü sınıflandırması görülmektedir:
| Kod | 0 – 75.000 TL (piyasa değeri) | 75.001 – 150.000 TL | 150.001 – 300.000 TL | 300.001 TL ve üzeri |
|---|---|---|---|---|
| A1 | %25,01 ve üzeri | %20,01 ve üzeri | %20,01 ve üzeri | %20,01 ve üzeri |
| A2 | %15,01 – %25 | %12,01 – %20 | %10,01 – %20 | %8,01 – %20 |
| A3 | %5,01 – %15 | %4,01 – %12 | %3,01 – %10 | %2,01 – %8 |
| A4 | %5’e kadar | %4’e kadar | %3’e kadar | %2’ye kadar |
Yukarıdaki tabloyu şöyle yorumlayabiliriz: Örneğin piyasa değeri 50.000 TL olan bir araçta onarım masrafı aracın değerinin %30’u ise (yani 15.000 TL), bu oran %25’in üzerinde olduğu için A1 (Büyük Hasar) kategorisine girer. Ancak piyasa değeri 250.000 TL olan bir araçta 50.000 TL’lik hasar aynı şekilde %20 oranına denk gelip yine A1 sınıfı sayılır (çünkü 300.000 TL altı araçlar için %20 üzeri A1’dir). Görüldüğü üzere, daha yüksek değerli araçlarda daha düşük oransal hasarlar bile “büyük” kabul edilmektedir. Bu düzenleme, pahalı araçların küçük bir hasarla yüksek tutarda değer kaybına uğraması olgusunu dengelemek amacıyla yapılmıştır.
Hasar büyüklüğü kategorisi, hesaplamada kullanılan Hasar Boyutu Katsayısı’nın hangi değerde alınacağını belirlediği için kritiktir. Bu kategorilerin doğru tespiti, araç değer kaybı hesabının isabetli olması için şarttır. Sigorta eksperleri, onarım faturaları ve parça değişim bilgileri ışığında hasar oranını tespit ederek aracı A1, A2, A3 veya A4 sınıfına sokarlar.
Hasar Boyutu Katsayısı
Hasar boyutu kategorileri belirlendikten sonra, her bir kategoriye karşılık gelen bir katsayı değeri vardır. Bu Hasar Boyutu Katsayısı, araç değer kaybı formülündeki çarpanlardan biridir ve 0 ile 1 arasında bir değerdir. Resmî düzenlemeye göre belirlenmiş katsayılar aşağıdaki tabloda verilmiştir:
| Kod | Hasar Boyutu (Tanımı) | Katsayı |
|---|---|---|
| A1 | Büyük Hasar | 0,90 |
| A2 | Orta Hasar | 0,75 |
| A3 | Küçük Hasar | 0,50 |
| A4 | Basit Hasar | 0,25 |
Bu katsayılar, hasarın araç değerine etkisini nicel olarak ifade etmektedir. A1 (Büyük Hasar) durumunda katsayı 0,90 olarak alınır, yani baz değer kaybının %90’ı gerçek değer kaybı olarak yansıtılır. A4 (Basit Hasar) durumunda ise katsayı sadece 0,25’tir; bu da çok küçük bir hasarın baz değer kaybının sadece dörtte biri kadar bir değer düşüşüne yol açacağı anlamına gelir. Hasar ne kadar büyükse, katsayı o kadar yüksek, hasar küçüldükçe katsayı o oranda düşük olur.
Örneğin, aracın piyasa değeri 100.000 TL ise baz değer kaybı 19.000 TL olarak hesaplanır. Bu araç ciddi bir kazada büyük hasar (A1) almışsa, hasar katsayısı 0,90 uygulanır; böylece 19.000 × 0,90 = 17.100 TL ara değer bulunur. Bunun üzerine bir de kilometre katsayısı eklenecektir (örneğin araç 20.000 km’de ise km katsayısı 0,80; 17.100 × 0,80 = 13.680 TL nihai değer kaybı). Eğer aynı araç çok hafif bir hasar (A4) almış olsaydı katsayı 0,25 olur, baz değer kaybının sadece dörtte biri (4.750 TL) dikkate alınır ve km katsayısıyla çarpıldıktan sonra oldukça düşük bir değer kaybı çıkardı. Görüldüğü gibi, hasar boyutu katsayısı, değer kaybı tutarını hasarın ciddiyetine göre ölçeklendirir ve hakkaniyete uygun bir tazminat tutarı hesaplanmasına yardımcı olur.
Araç Değer Kaybını Kim Öder?
Trafik kazalarında araç değer kaybının ödenmesi sorumluluğu, kusurlu olan tarafa (ve onun sigortacısına) aittir. Eğer kazada tek taraflı bir kusur varsa, kusurlu sürücünün trafik sigortası kusursuz olan aracın değer kaybını tazmin eder. Örneğin Ankara trafiğinde meydana gelen bir kazada A aracı %100 kusurlu, B aracı kusursuz ise, B aracının uğradığı değer kaybını A aracının trafik sigortası karşılayacaktır. Aynı şekilde kazada taraflardan biri diğerine göre daha az kusurlu ise (örneğin biri %70, diğeri %30 kusurlu), az kusurlu taraf yine kusurlu taraftan kusur oranına göre değer kaybı talep edebilir; bu durumda da ödemeyi, çoğunluk kusuru olan tarafın sigortası yapacaktır.
Zorunlu trafik sigortası poliçesi, limitler dâhilinde karşı tarafın bu tür maddi zararlarını ödeme yükümlülüğü altındadır. Ancak bazı durumlarda, kusurlu tarafın sigortası poliçe limitleri nedeniyle tüm değer kaybını karşılayamayabilir. Poliçe limiti aşıldığında veya kusurlu aracın sigortası yoksa, zararını tam alamayan taraf kalan kısmı doğrudan kusurlu araç sahibinden/sürücüsünden talep edebilir. Bu talep, gerekirse hukuk davası yoluyla ileri sürülerek tahsil edilir. Özetle, araç değer kaybını fiilen ödeyecek taraf, kazada kusurlu olan taraftır. Pratikte ödeme, genellikle kusurlu tarafın trafik sigortası şirketi tarafından yapılır; sigorta teminatı yoksa veya yetersizse, kusurlu sürücünün kendisi (ve aracın işleteni) mali sorumluluk taşır.
Kasko Araç Değer Kaybını Karşılar mı?
Kasko sigortası, aracın kendi zararlarını karşılayan isteğe bağlı bir sigorta türüdür. Ancak standart kasko poliçelerinde araç değer kaybı genellikle teminat kapsamında değildir. Kasko sigortası daha çok çalınma, yanma, çarpma gibi doğrudan fiziksel hasarların onarım masraflarını öder ve aracın piyasa değerindeki düşüşü ayrıca karşılamaz. Bu nedenle, bir trafik kazasında değer kaybı yaşandığında öncelikli adres her zaman karşı tarafın trafik sigortası olmalıdır.
Bununla birlikte, bazı kasko poliçeleri ek klozlar ile değer kaybını karşılayabilir. Eğer kasko poliçenizde özel olarak değer kaybı teminatı verilmişse, ve trafik sigortası tarafından karşılanamayan bir değer kaybı söz konusuysa, kasko sigortanıza başvurarak bu zararın ödenmesini talep edebilirsiniz. Genellikle kasko şirketleri, diğer tarafın trafik sigortasının ödeme yapmadığı veya eksik ödeme yaptığı durumlarda devreye girer. Örneğin, kazada her iki taraf da kusursuz bulunursa (mücbir sebep gibi bir durum), trafik sigortaları devreye girmeyeceği için, kendi kasko sigortanız değer kaybınızı karşılayabilecek tek kaynak olabilir.
Ancak tekrar vurgulamak gerekir ki çoğu kasko şirketi, değer kaybını teminat altına almaz. Bu konu poliçe genel ve özel şartlarında netleştirilmelidir. Poliçenizde “değer kaybı ödenmez” şeklinde bir kloz varsa, kasko şirketi bu zararı ödeme talebinizi reddedecektir. Bazı daha kapsamlı poliçeler veya ek teminat satın alınması durumunda ise kasko sigortası da değer kaybını ödeyebilir. Örneğin, kasko poliçesine “İMM (İhtiyari Mali Mesuliyet) ve Değer Kaybı Teminatı” ekleten sürücüler, karşı tarafın trafik sigortasının limitinin yetersiz kaldığı hallerde kendi sigortalarından kalan tutarı alabilmektedir. Bu tür ek teminatlar, kusurlu olsanız dahi kendi aracınızdaki değer kaybını talep etme imkânı da sağlayabilir.
Sonuç olarak, kasko sigortası normal şartlarda değer kaybını karşılamaz, ancak poliçeye bağlı olarak bazı istisnai durumlar mevcut olabilir. Araç sahipleri, değer kaybı riskine karşı tam koruma istiyorsa, kasko poliçelerini incelerken bu hususu göz önünde bulundurmalı ve gerekiyorsa ilgili teminatı ekletmelidir.
Araç Değer Kaybı Davasında Zaman Sınırı
Hukuken araç değer kaybı talepleri belirli bir zamanaşımı (zaman sınırı) süresine tabidir. Türk Borçlar Kanunu ve Karayolları Trafik Kanunu uyarınca, trafik kazalarından doğan maddi tazminat talepleri, zarar görenin zararı ve sorumluyu öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her hâlde kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içinde ileri sürülmelidir. Bu, uygulamada genellikle kaza tarihinden başlayarak 2 yıl içerisinde değer kaybı talebiyle başvuru yapılması veya dava açılması gerektiği anlamına gelir. Eğer kaza üzerinden 2 yıldan fazla süre geçmişse, kural olarak artık hukuken değer kaybı talep etme hakkı zamanaşımına uğrar.
Belirtilen 2 yıllık süre nispi zamanaşımı süresi olup, zarar ve fail öğrenildiğinde işlemeye başlar. Çoğu durumda trafik kazası anında zarar ve fail belli olduğundan, süre kaza günü başlar ve 2 yıl sonra dolar. 10 yıllık süre ise azami (mutlak) zamanaşımı süresidir; örneğin kaza günü zarar fark edilmemiş veya özel bir durum olmuş olsa bile, kazadan 10 yıl geçtikten sonra artık talep hakkı kalmaz.
Araç değer kaybı talebinde bulunan araç sahipleri, bu süreleri kaçırmamalıdır. Özellikle Ankara gibi trafikte yoğun bir şehirde, kazanın etkileri bazen hemen fark edilmeyip araç sonradan tamir edilebiliyor; ancak değer kaybı talebi için beklememek, mümkün olan en kısa sürede başvuruyu yapmak gerekir. Ayrıca, sigorta şirketine yapılan başvurular sonucu uzun görüşmeler devam ederken 2 yıllık sürenin dolmasına dikkat edilmelidir. Süre dolmadan sigorta tahkimine başvurmak veya dava açmak suretiyle zamanaşımı kesilmeli ve haklar korunmalıdır. Aksi takdirde, hak düşürücü süre geçtikten sonra yapılan talepler karşı tarafça itiraz edilirse reddedilecektir.
Özetle, araç değer kaybı davasında zaman sınırı 2 yıldır, ve en geç kaza tarihinden 2 yıl içinde gerekli hukuki işlemler başlatılmalıdır. 2 yılın geçirilmesi halinde talep hakkı kaybolacağından, mağdurlar bu konuda hızlı davranmalı ve yasal süreleri gözetmelidir.
Araç Değer Kaybı Nasıl Tahsil Edilir?
Araç değer kaybının tahsili, sigorta şirketinin ödeme yapmayı kabul etmesi halinde doğrudan doğruya gerçekleşir. Başvuru yapılıp talep onaylandığında, kusurlu tarafın sigorta şirketi belirlenen tazminat tutarını araç sahibine öder. Ödeme genellikle banka havalesi/EFT yoluyla, araç sahibinin bildirdiği hesap numarasına yapılır. Sigorta şirketi ile anlaşmaya varılmışsa veya Sigorta Tahkim Komisyonu sürecinde bir karar çıkmışsa, bu karar doğrultusunda sigorta şirketi ödemeyi yapar ve dosya kapanır.
Tazminatın sigortadan alınamadığı veya eksik alındığı durumlarda ise tahsilat için yasal yollar devreye girer. Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulup lehine karar alınan durumlarda, ilgili sigorta şirketi karara uyarak ödemeyi yapmak zorundadır; aksi halde karar icra edilebilir niteliktedir ve icra takibi ile tahsil yoluna gidilebilir. Benzer şekilde, mahkeme yoluyla değer kaybı tazminatı kazanıldığında, hükmedilen tutar karşı tarafça ödenmezse icra dairesi aracılığıyla tahsil edilebilir. Ancak çoğunlukla, sigorta şirketleri hakem veya mahkeme kararının ardından ödeme yapmaktadır ve icra işlemine gerek kalmamaktadır.
Tahsil sürecinde önemli olan, araç sahibinin tüm belgelerinin tam olması ve süreci takip etmesidir. Başvurudan tahsilata kadar yapılan yazışmalar, karar belgeleri ve hesaplamalar saklanmalı, gerekiyorsa bir avukat aracılığıyla işlemler yürütülmelidir. Özellikle Sigorta Tahkim Komisyonu kararları sonrası, sigorta şirketinin karara itiraz süresi olup olmadığı kontrol edilmeli (genellikle 10 gün içinde itiraz edilebilir) ve itiraz yoksa ödemenin yapılması beklenmelidir. Ankara’da araç değer kaybı yaşayan sürücüler, tahsilat aşamasında sorun yaşamamak için mümkün mertebe uzman desteği alarak hareket etmelidir. Sonuç olarak, değer kaybı tazminatının tahsili, ya sigorta şirketinin iyi niyetli ödemesiyle ya da hukuki yaptırım yoluyla gerçekleşir. Doğru adımlar atıldığında ve yasal prosedürler izlendiğinde, araç sahibi uğradığı değer kaybını büyük ölçüde karşılayabilir ve böylece kazanın ekonomik etkisini telafi etmiş olur.
Not: Araç değer kaybı konusunda yasal mevzuat ve uygulamalar zaman içinde güncellenebilmektedir. Bu nedenle güncel yargı kararları, Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelikler ve Sigorta Tahkim Komisyonu kararları takip edilmelidir. Özellikle Ankara gibi büyük şehirlerde faaliyet gösteren sigorta ve hukuk uzmanlarından danışmanlık almak, sürecin sağlıklı ilerlemesine katkı sağlayacaktır. Böylece, hem akademik bir bakış açısıyla bilgi sahibi olarak hem de pratikte doğru adımları atarak araç değer kaybınızı güvence altına alabilirsiniz.
2 Üzerindeki düşünceler “Araç Değer Kaybı Hesaplama – Güncel Değerler 2025”